به گزارش کردپرس، در کنفرانس بینالمللی «صلح و جامعه دموکراتیک» که از سوی حزب دموکراسی و برابری خلقها (دمپارتی) در مرکز فرهنگی جم قاراجا در باکرکوی استانبول برگزار شد، پیام عبدالله اوجالان از زندان امرالی توجه بسیاری را جلب کرد. این پیام توسط ویسی آکتاش، زندانی سیاسی که ۳۰ سال در بند بوده و ۱۰ سال از این مدت را در کنار اوجالان سپری کرده است، قرائت شد. آکتاش در گفتوگو با بیانِت به انتقادهایی که متوجه محتوای این پیام شده بود پاسخ داد و تحلیلی انتقادی از وضعیت چپ ترکیه ارائه کرد.
آکتاش با اشاره به واکنشهای منفی که هم از سوی حکومت و هم از جانب جریانهای چپ و سوسیالیست طرح شده است، گفت ریشه مشترک این انتقادها «باورهای خشک، قالبهای فکری قدیمی و دگماتیسم» است. او تأکید کرد: «باورهای خشک فقط در راست وجود ندارند؛ در چپ هم عمیقاً ریشه دواندهاند. یکی از بنیادیترین مشکلات چپ ترکیه همین است. به همین دلیل نتوانستهاند جهش، گسترش اجتماعی یا تحول سیاسی ایجاد کنند، چون اسیر همان قالبهای ایدئولوژیک هستند و قادر نیستند آن را بشکنند و در سطح سیاسی بازسازی کنند.»
او خطاب به جریانهای چپ گفت که زمان رهاکردن کلیشهها و تکرارهای بیپایان رسیده است: «سوسیالیست نمیتواند بگوید حرفهایم تمام شده. سخنِ یک سوسیالیست تمام نمیشود چون سخن او بر حقیقت و جامعه تکیه دارد. اما چپ ترکیه در چرخهای تکراری گرفتار شده؛ انگار مجموعهای از احکام مقدس در دست دارند که از ترسِ فروپاشی به آن چسبیدهاند. نه نقد میکنند و نه با ذهنی آزاد با آن مواجه میشوند. همین باعث رکود و انفعال شده است.»
آکتاش در ادامه، مشکل اصلی چپ ترکیه را در «فهم نادرست تاریخ» دانست و گفت آنها باید نگاه خود را عمیقاً بازبینی کنند: «اگر میخواهند رهبری را درست بخوانند باید در بحث جامعهشناسی تاریخی خود را تقویت کنند. آنها تاریخ خود را درست نمیخوانند؛ حتی هنوز یک تاریخ جدی از ستمدیدگان در سنت فکریشان شکل نگرفته است. چرا تاریخِ ستمدیدگان در میان ترکها شکل نگرفته؟ چون روایت مسلط، روایت طبقه حاکم است. جامعه هم ناچار آن را میپذیرد. نمیتوان فقط دولت را متهم کرد؛ چپ نیز باید مسئولیت بپذیرد و نگاه انتقادی را متوجه خود کند.»
او بر ضرورت یک «خوانش تازه از تاریخ» تأکید کرد و گفت: «چپ باید نگاه تاریخی جدیدی ایجاد کند. باید تاریخ را از منظر ستمدیدگان بررسی کند؛ ببیند ترکمانها در کجا شکست خوردند و چگونه مفهوم ترکبودنِ امروز با ترکمانان تاریخی بیارتباط است. باید بفهمند که هویت ملی بر اساس نگاه حاکم شکل گرفته و حتی افرادی مثل وامبری در شکلگیری ملیگرایی نقش مهمی داشتهاند. پس لازم است تاریخ را دوباره و از بنیاد بخوانند.»
آکتاش در بخشی دیگر به انتقاد از ناتوانی چپ ترکیه در فهم پیامهای اوجالان پرداخت و گفت: «همانطور که جنبش سیاسی کُرد توانست با نقد درونی خود را نوسازی کند، چپ ترکیه نیز باید چنین کند. آنها هنوز در همان قالبهای قدیمی ماندهاند. برای درک درست روند موجود باید اولاً دیالکتیک را درست بیاموزند و درونی کنند، ثانیاً بفهمند که دیالکتیک بهتنهایی برای توضیح جامعه کافی نیست، ثالثاً بدانند که رویکردهای جدید—از جمله تحلیلهایی که از فیزیک کوانتوم تأثیر گرفتهاند—وجود دارند و اوجالان در واقع شکل فلسفی همین نگاههای نو است، اما آنها درک نمیکنند.»
او تصریح کرد که بخشی از مقاومت چپ در برابر اوجالان ناشی از نگرش «سوسیالشوونیستی» است: «آنها نمیتوانند بپذیرند که ممکن است رهبر سیاسی امروز که توانایی تولید فکر و رهنمون دارد، یک کُرد باشد. هنوز نگاه تحقیرآمیز نسبت به کُردها وجود دارد. باید از خود بپرسند: آیا یک کُرد نمیتواند رهبری کند؟»
ویسی آکتاش در پایان تأکید کرد که چپ ترکیه برای عبور از این بحران باید خود را از «هوای ذهنی قرن نوزدهم» آزاد کند، از گذشته فاصله بگیرد و زبان و تحلیل تازهای برای امروز تولید کند؛ در غیر این صورت همچنان در چرخه بنبست فکری باقی خواهد ماند.
نظر شما